Portugal vs. Spanje vs. Italië: Belastingen op pensioenen in Zuid-Europa voor Duitse gepensioneerden – Waar uw pensioen het verst reikt

Duitse pensioen in het buitenland: Dit moet u weten over belastingheffing

Voordat we de details per land induiken, wil ik eerst de basis uitleggen. Want hier gaat het vaak mis.

Het dubbelbelastingverdrag: Uw belangrijkste bescherming

Duitsland heeft met Portugal, Spanje en Italië zogenoemde dubbelbelastingverdragen (DBV) gesloten. Dat betekent: u betaalt niet dubbel belasting over uw pensioen – niet in Duitsland én nog een keer in uw nieuwe woonland.

Nu komt het: Het DBV regelt welk land belasting mag heffen. En juist daarin zitten de doorslaggevende verschillen tussen de drie landen.

Het Duitse pensioen: Wat u in principe moet weten

Uw Duitse wettelijke pensioen wordt in Duitsland meestal slechts beperkt belast als u naar het buitenland verhuist. De reden: het recht om te belasten gaat meestal over op uw nieuwe woonland.

Let op: Private pensioenen en bedrijfspensioenen worden vaak anders behandeld. Duitsland behoudt hiervoor vaak het recht om belasting te heffen.

Een concreet voorbeeld: Hans (67) ontvangt maandelijks € 1.800 wettelijk pensioen en € 600 bedrijfspensioen. Als hij naar Portugal verhuist, wordt het wettelijke pensioen daar belast. Het bedrijfspensioen blijft echter in Duitsland belastbaar.

Waarom de woonplaats doorslaggevend is

Hier wordt het interessant: doorslaggevend voor de belasting is uw fiscale woonplaats. Die heeft u daar waar u gewoonlijk verblijft – dus meer dan 183 dagen per jaar.

Dat betekent: u moet echt kiezen. Met één voet in Duitsland en één in Portugal – fiscaal gezien werkt dat niet.

Portugal: Waarom Duitse gepensioneerden hier vaak het beste af zijn

Portugal heeft de afgelopen jaren een ware toeloop van Duitse gepensioneerden gekend. En dat is niet voor niets.

Het NHR-programma: Tien jaar vrijwel belastingvrij

Portugals troef heet Não Habitual Resident (NHR). Dit programma bestaat sinds 2009 en is voor gepensioneerden een echte gamechanger.

Zo werkt het: als NHR betaalt u over uw Duitse pensioen tien jaar lang slechts 10% belasting in Portugal – mits het pensioen in Duitsland niet belast werd.

Een rekenvoorbeeld: Maria (65) ontvangt € 2.200 wettelijk pensioen per maand. In Duitsland zou ze daar ongeveer € 180 belasting over betalen. Als NHR in Portugal: 10% gedurende tien jaar.

Dat levert meer dan € 21.000 besparing op in tien jaar tijd. Indrukwekkend, toch?

Na het NHR: Hoe gaat het verder?

Na tien jaar eindigt het NHR-programma. Dan gelden de normale Portugese belastingtarieven – en die zijn nog steeds matig:

• Tot € 7.703 per jaar: 14,5%
• Tot € 11.623 per jaar: 23%
• Tot € 16.472 per jaar: 28,5%
• Boven dat bedrag: tot 48%

Bovendien: Portugal kent een belastingvrije voet van € 760 per maand voor gepensioneerden ouder dan 65. Dat betekent € 9.120 per jaar volledig belastingvrij.

Levensonderhoud: Hier scoort Portugal

Lager belastingen zijn maar de helft van het verhaal. Ook de kosten van levensonderhoud zijn in Portugal gunstig:

De keerzijde: Hier moet u rekening mee houden

Portugal is niet perfect. Houd rekening met deze punten:

• Taal: Portugees is moeilijker te leren dan Spaans
• Bureaucratie: Overheidszaken duren vaak langer dan in Duitsland
• Infrastructuur: Buiten de kuststreek is het aanbod beperkt
• NHR-onzekerheid: Het programma kan gewijzigd worden

Spanje: Pensioenbelasting tussen traditie en moderniteit

Spanje is altijd al een populaire bestemming geweest voor Duitse gepensioneerden. Maar qua belasting? De situatie is ingewikkelder dan velen denken.

Spaanse inkomstenbelasting: De werkelijkheid voor gepensioneerden

In Spanje betalen gepensioneerden inkomensbelasting volgens een progressieve schaal. De tarieven voor 2024:

• Tot € 12.450 per jaar: 19%
• Tot € 20.200 per jaar: 24%
• Tot € 35.200 per jaar: 30%
• Tot € 60.000 per jaar: 37%
• Boven dat bedrag: 47%

Let op: Spanje kent geen speciale pensioen-vrijstelling. Alleen de algemene belastingvrije voet van € 5.550 per jaar geldt.

Een voorbeeld: Klaus (69) krijgt € 2.000 pensioen per maand (€ 24.000 per jaar). In Spanje betaalt hij daar ongeveer € 4.200 belasting per jaar over – aanzienlijk meer dan in Portugal.

Regionale verschillen: Niet overal gelijk

Hier wordt het bijzonder: Spanje heeft 17 autonome regio’s. En ieder mag eigen belastingtarieven bepalen.

De voordeligste regios voor gepensioneerden:

1. Madrid: Vaak 1 à 2 procentpunt voordeliger
2. Andalusië: Verlaagde tarieven voor lage inkomens
3. Valencia: Matige toeslagen

De duurste regios:

1. Catalonië: Tot 4 procentpunt toeslag
2. Baskenland: Eigen belastingsysteem, vaak hoger

Vermogensbelasting: De vervelende verrassing

Spanje heft in de meeste regio’s een vermogensbelasting. Vrijstelling: slechts € 700.000 per persoon.

Dat betekent: Heeft u een afbetaald huis in Duitsland ter waarde van € 400.000 en nog € 350.000 spaargeld, dan betaalt u al vermogensbelasting.

De tarieven liggen tussen 0,2% en 3,5% per jaar. Dat kan behoorlijk oplopen.

Zorgverzekering: Een kostenpost

In Spanje moeten Duitse gepensioneerden vaak een privé-zorgverzekering afsluiten. De kosten:

• 65-70 jaar: € 150-250 per maand
• 70-75 jaar: € 250-400 per maand
• Boven 75 jaar: € 400-600 per maand

Dit vermindert het voordeel in de kosten van levensonderhoud aanzienlijk.

Italië: Dolce Vita met fiscale verrassingen

Italië trekt aan met cultuur, goed eten en een mild klimaat. Maar fiscaal gezien is het vaak de minst aantrekkelijke keuze voor Duitse gepensioneerden van de drie landen.

Italiaanse inkomstenbelasting: Hoger dan gedacht

Italië belast pensioenen volgens de reguliere inkomstenbelastingtarieven:

• Tot € 15.000 per jaar: 23%
• Tot € 28.000 per jaar: 27%
• Tot € 55.000 per jaar: 38%
• Tot € 75.000 per jaar: 41%
• Boven dat bedrag: 43%

Daarbovenop komt een regionale heffing van 1,23% tot 3,33% – afhankelijk van de regio.

Bovendien: De belastingvrije voet is met € 8.174 per jaar relatief laag.

De 7%-regeling voor gepensioneerden: Te mooi om waar te zijn?

Italië promoot een 7%-vlaktaks voor nieuwe inwoners. Klinkt aantrekkelijk, maar:

• Hij geldt alleen voor buitenlandse pensioenen die in Italië ontvangen worden
• De regeling geldt maximaal vijf jaar

Voor veel gepensioneerden is deze regeling in de praktijk nauwelijks bruikbaar.

Onroerendgoedbelastingen: De verborgen kostenpost

Italië kent diverse onroerendgoedbelastingen die Duitsers vaak verrassen:

Levensonderhoud: Sterk regionaal verschillend

Italië laat grote regionale verschillen zien:

Zuidoost-Italië (Calabrië, Sicilië): Goedkoop, maar beperkte infrastructuur Toscane, Ligurië: Duur, maar hoge levenskwaliteit Noord-Italië: Vaak duurder dan Duitsland

Een voorbeeld: in Palermo betaalt u voor een 2-kamerwoning € 500-700. In Florence is dat € 1.200-1.800.

De grote vergelijking: Portugal vs. Spanje vs. Italië voor Duitse gepensioneerden

Nu wordt het concreet. Ik laat u aan de hand van drie typische gepensioneerdenprofielen zien waar u fiscaal het beste af bent.

Scenario 1: De gemiddelde gepensioneerde

Profiel: € 2.000 wettelijk pensioen per maand, € 50.000 spaargeld

Winnaar: Portugal met ruime voorsprong

Scenario 2: De vermogende gepensioneerde

Profiel: € 3.000 pensioen per maand, € 800.000 vermogen

Winnaar: Portugal, maar Italië verslaat verrassend genoeg Spanje

Scenario 3: Na afloop van het NHR-programma

Profiel: € 2.500 pensioen per maand, NHR-programma is beëindigd

Conclusie: Portugal blijft zelfs na NHR de beste keuze

Niet-fiscale factoren: Wat ook meetelt

Belasting is belangrijk, maar niet alles. Kijk ook naar deze factoren:

• Taal: Spaans is voor Duitsers makkelijker te leren dan Portugees of Italiaans
• Zorgsysteem: Spanje heeft het beste publieke systeem
• Duitse gemeenschap: In alle drie de landen goed aanwezig
• Klimaat: Sterk regionaal verschillend
• Cultuur: Een kwestie van smaak – alle drie de landen hebben veel te bieden

Praktische stappen: Zo optimaliseert u uw pensioenbelasting

Theorie is mooi, maar hoe pakt u het in de praktijk aan? Hier is uw beknopte stappenplan.

Stap 1: Overzicht maken van uw pensioenen

Voordat u beslist, moet u weten wat u heeft:

1. Wettelijk pensioen: Hoe hoog is uw bruto pensioen?
2. Bedrijfspensioen: Heeft u recht op een bedrijfspensioen?
3. Privépensioen: Bijvoorbeeld Riester, Rürup of een particuliere verzekering?
4. Kapitaalinkomsten: Rente, dividend, huurinkomsten?

Maak een overzicht van al uw inkomsten met de betreffende bedragen. Dit is uw basis.

Stap 2: Fiscale check door experts

Nu komt het belangrijkste: Laat uw individuele situatie controleren.

Waarom? Omdat elke situatie anders is. Wat voor Hans optimaal is, kan voor Maria totaal ongeschikt zijn.

Schakel een adviseur in die ervaring heeft met internationale belastingzaken. Niet elke belastingadviseur is daarin thuis.

Stap 3: Vertrekmoment plannen

Timing is alles. Let op deze zaken:

• Midden in het jaar emigreren: Is vaak fiscaal voordeliger
• Voor pensioenleeftijd: Makkelijker dan tijdens het pensioen
• NHR-aanvraag in Portugal: Moet binnen het eerste jaar
• Uitschrijven uit Duitsland: Belangrijk voor het fiscale woonadres

Stap 4: Verzekeringen regelen

Dit mag u niet onderschatten. Regel vooraf:

Stap 5: Proefperiode voor de definitieve beslissing

Mijn tip: woon zes maanden op proef in uw gewenste land. Huur een woning, maak kennis met de bureaucratie, probeer het zorgsysteem uit.

Behoud uw Duitse woonadres tijdens deze periode. Zo kunt u zonder fiscale consequenties testen.

Veelgemaakte fouten bij pensioen in het buitenland vermijden

Uit mijn adviespraktijk ken ik de typische valkuilen. Dit zijn de vijf meest voorkomende fouten – en hoe u ze voorkomt.

Fout 1: Alleen naar tarieven kijken

Veel gepensioneerden vergelijken alleen de belastingtarieven. Dat is te kort door de bocht.

Beter: Kijk naar de totale kosten inclusief levensonderhoud, zorgverzekering en vermogensbelasting.

Een laag belastingtarief heeft geen zin als de zorgverzekering € 400 per maand kost.

Fout 2: Dubbele woonplaats aanhouden

Klassieker: Ik houd mijn Duitse woning aan voor de zomer.

Dat kan duur uitpakken. Duitsland kan betogen dat uw primaire levenscentrum nog steeds hier ligt. Dan blijft u hier volledig belastingplichtig.

Oplossing: Duidelijkheid creëren. Of Duitsland, of het nieuwe land.

Fout 3: Taal onderschatten

Overheidszaken, doktersbezoeken, belastingadvies – alles gebeurt in de lokale taal. Zonder basiskennis wordt het lastig.

Mijn tip: Begin minstens een jaar voor de verhuizing met taalcursussen.

Fout 4: Te laat plannen

Veel mensen denken pas na hun 65e aan emigreren. Dat is vaak te laat voor de optimale fiscale planning.

Beter: Plan minimaal twee jaar vooruit. Sommige belastingvoordelen gelden alleen als u op tijd bent.

Fout 5: Verkeerde keuze van experts

Niet elke belastingadviseur is thuis in internationale fiscaliteit. Regelmatig zie ik advies volgens het motto: Het zal vast wel goed komen.

Kies specialisten op het gebied van emigratie-belasting. Dat kost in eerste instantie meer, maar bespaart op termijn veel geld en kopzorgen.

Veelgestelde vragen

Moet ik mijn Duits pensioen in het buitenland belasten?

Dat hangt af van het belastingverdrag. In Portugal, Spanje en Italië wordt het Duitse wettelijke pensioen meestal belast in het woonland, niet meer in Duitsland.

Kan ik het NHR-programma in Portugal verlengen?

Nee, het NHR-programma eindigt automatisch na tien jaar. Verlenging is niet mogelijk. Daarna gelden de normale Portugese belastingtarieven.

Wat gebeurt er met mijn zorgverzekering?

Als EU-burger heeft u recht op zorg in andere Europese landen. Toch is een aanvullende particuliere verzekering vaak zinvol, omdat de basiszorg beperkt kan zijn.

Mag ik mijn Duitse woning behouden?

Ja, maar die blijft in Duitsland belastingplichtig. Huuropbrengsten moet u daar opgeven. Bij verkoop betaalt u ook Duitse belasting, tenzij u de woning de afgelopen tien jaar zelf bewoond heeft.

Hoe werkt de inschrijving in Portugal, Spanje of Italië?

U moet zich inschrijven bij de lokale autoriteiten en een fiscaal nummer aanvragen. In Portugal is dit de NIF, in Spanje de NIE, in Italië de Codice Fiscale. Dit proces duurt doorgaans 2-4 weken.

Wat kost een professioneel advies?

Een uitgebreid individueel advies kost meestal tussen € 1.500 en € 3.000. Dat klinkt veel, maar bij een gemiddeld pensioen is dat vaak al in het eerste jaar terugverdiend dankzij belastingbesparing.

Moet ik me uitschrijven in Duitsland?

Ja, als u uw fiscale woonplaats naar het buitenland verplaatst, moet u zich in Duitsland uitschrijven. Houdt u een Duits adres aan, loopt u het risico dat Duitsland u als volledig belastingplichtig blijft beschouwen.

Mag ik wisselen tussen landen?

In principe wel, maar dat kan nadelig uitpakken voor de belasting. In Portugal verliest u bijvoorbeeld uw NHR-status als u het land verlaat. Een overstap moet dus goed doordacht zijn.